Secretaris expertisecentrum SLICKS: ‘Niet tegen gokken, maar het moet wel eerlijk’

Online casino’s moeten altijd eerlijk zijn tegen spelers, bijvoorbeeld over winkansen en RTP’s, maar ook over hoe ze hun wettelijke zorgplicht naleven. Dat vindt Richard van de Pas, secretaris van ervaringsdeskundig expertisecentrum SLICKS, dat zich inzet voor de begeleiding van mensen die kampen met gokverslaving. “Wij zijn niet tegen gokken, maar het moet wel eerlijk gebeuren. Spelers moeten bewust gemaakt worden van de gevaren van kansspelen.”

Van de Pas werkte zo’n veertig jaar lang voor Holland Casino en was tijdens zijn carrière floormanager van onder meer Holland Casino Nijmegen en Holland Casino Venlo. Hij heeft de kansspelsector met eigen ogen van dichtbij zien evolueren en veranderen. Zo maakte hij de pokerhype in Nederland mee, toen de vestigingen van Holland Casino ineens werden voorzien van pokertafels, maar ook de opkomst én ondergang van de beruchte Golden Ten-casino’s.

Sinds zijn pensionering zet hij zijn kennis van de industrie in als secretaris van SLICKS. Het in Amsterdam gevestigde expertisecentrum presenteert zichzelf als onafhankelijk ervaringsdeskundige tegen gokschade. SLICKS begeleidt daarnaast mensen – en hun omgeving –  die kampen met gokverslaving. Het centrum is tegelijkertijd een sparringpartner voor de sector en beleidsmakers als het gaat om een gezonde, eerlijke gokbranche in Nederland.

Over SLICKS SLICKS staat voor Stichting Landelijk Info Centrum Kansspel Spelers. In januari van dit jaar startte SLICKS in samenwerking met de Kansspelautoriteit (Ksa) een pilot in Amsterdam, in de vorm van een laagdrempelige inloopvoorziening aan de Keizersgracht: het Steunpunt Gokschade. Daar kunnen probleemgokkers terecht met hun verhaal en kunnen ze zich oriënteren op eventuele vervolgstappen. In het kader van de pilot, die gefinancierd wordt vanuit het Verslavingspreventiefonds, worden er individuele begeleidingstrajecten aangeboden, evenals workshops en bewustwordingstrainingen. De nadruk ligt op informatievoorziening en advies, verzorgd door ervaringsdeskundigen en lotgenoten.

‘Iedereen kan verslaafd raken’

“Iedereen is ontvankelijk om gokverslaafd te worden,” zo vertelt Van de Pas. Vanuit zijn werkervaring bij Holland Casino kan hij, beter dan de gemiddelde Nederlander, inschatten wanneer recreatief gokken begint om te slaan naar problematisch gokgedrag. Als floormanager was het onder meer zijn taak om te proberen met die mensen in gesprek te komen en ze door te verwijzen naar instanties die hen kunnen helpen hun verslaving te accepteren en vervolgens aan te pakken.

“Het probleem bij gokverslaafden is dat ze laat aan de bel trekken. Vaak zijn er dan al grote financiële en sociale problemen. Ze kampen bovendien met de last van de eigen schaamte: ze geven zichzelf de schuld van wat hen en hun omgeving is overkomen. Daarom zoeken ze geen hulp, maar proberen ze heel lang de problemen zelf op te lossen door gokverliezen terug proberen te winnen. Dat lukt dan niet, waardoor de schade en de schaamte alleen maar groter worden.”

De maatschappij staat bovendien wat schouderophalend tegenover het fenomeen gokverslaving, zo is de ervaring van Van de Pas. “Het is toch vaak ‘eigen schuld, dikke bult’. Daarmee wordt voorbijgegaan aan het feit dat de industrie zich op wetenschappelijk onderbouwde manier focust op het langer, vaker en hoger laten spelen door hun gasten.”

Terugdraaien legalisering online gokken onrealistisch

Ondanks dat SLICKS zich inzet voor de begeleiding van gokverslaafden, is de organisatie niet tegen gokken. Van de Pas: “Nederland was in de jaren zeventig al één van de laatste landen in Europa dat met legale casino’s kwam. Dat was het Holland Casino in Zandvoort, dat in 1976 de deuren opende, en dat nu door economische omstandigheden zijn deuren weer heeft gesloten. Bijna alle landen om ons heen – België, Duitsland, Engeland – hadden toen al veel langer een legale dan wel gedoogde gokmarkt.”

In 2021 werd online gokken in Nederland legaal, nadat die markt jarenlang was overgeleverd aan tal van onvergunde – en dus illegale – aanbieders. Ook daarin was Nederland laat, legt Van de Pas uit. “Sterker nog: we waren het laatste EU-land dat online gokken legaliseerde. Er zijn nu politici, zoals Bikker van de ChristenUnie en Van Nispen van de SP, die pleiten voor het terugdraaien van die legalisering – maar dat is onrealistisch. Dat moet je niet willen, want dan verlies je zicht op mogelijke probleemspelers en groeit het aantal gokverslaafden vermoedelijk nog sneller, met alle maatschappelijke gevolgen van dien.”

Geen tegenstander van online gokken

Net zoals instellingen voor alcoholverslaafden niet per definitie tegen bier en wijn zijn, is SLICKS dus geen tegenstander van de legale online gokbranche. Van de Pas vindt echter dat online casino’s nu regelmatig oneerlijk en soms zelf manipulatief met hun spelers omgaan, en ziet dat als een groot probleem.

“Die gokbedrijven hebben een wettelijke zorgplicht. Dat betekent dat ze jouw spelgedrag goed moeten volgen en zouden moeten ingrijpen op het moment dat je problematisch gokgedrag begint te vertonen. Maar dat doen ze lang niet altijd. Bovendien zijn ze niet altijd transparant over winkansen en RTP’s van hun spellen. Dan kun je als speler geen weloverwogen keuze maken of, en zo ja, waar je gaat gokken. En je kunt er dan ook niet van op aan dat er zorgvuldig met jouw welzijn wordt omgesprongen, wat je op basis van de wet wel zou mogen verwachten.”

De Kansspelautoriteit, de Nationale Rapporteur Verslavingen en recente WODC-rapportages concluderen dat online casino’s hun zorgplicht en juiste voorlichting, met uitzondering van een enkeling, niet tot prioriteit hebben verheven, zo licht Van de Pas toe. “Van het bij de invoering van de huidige gokwet gehoopte effect van het tegengaan van verslavingsproblemen is weinig terechtgekomen. Er zijn wel 450.000, veelal jonge, nieuwe gokkers bij gekomen. Ook de corona-lockdowns van toen en de inmiddels 220 miljoen euro aan gokreclames bestede gelden zijn van grote invloed geweest op deze toename.”

Vossen en het kippenhok

Dat lang niet alle online casino’s hun wettelijke zorgplicht serieus nemen, bleek bijvoorbeeld begin november uit een rapport van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Datacentrum (WODC). Dat voerde in opdracht van de regering drie jaar na de legalisering van online gokken een onderzoek uit onder online kansspelaanbieders. Van de 23 onderzochte kansspelaanbieders voldeden er volgens de onderzoekers slechts zes aan de eisen die de zorgplicht aan hen stelt.

De belangrijkste oorzaak daarvan is volgens Van de Pas dat de regelgeving in de Wet kansspelen op afstand (koa), die de legalisering van online gokken regelt, uitsluitend tot stand is gekomen in samenwerking met de aanbieders zelf. “Dat is net alsof je een stel vossen een kippenhok laat bouwen en zegt: je moet ook goed op het welzijn van de kippen letten. Maar die partijen hebben niet zoveel belang bij heldere regels. Met als gevolg dat er nu geen eenduidig pakket aan regels ligt rondom de zorgplicht en er dus ook geen eenduidig toezicht mogelijk is.”

Geen eenduidig pakket aan regels

De conclusie van het WODC-rapport is duidelijk, zo is Van de Pas van mening: “Het in handen leggen van de zorg voor kansspelspelers bij partijen die een verslavend product aanbieden en met elkaar moeten concurreren om marktaandeel, waardoor ze een financiële prikkel hebben om spelers zo lang mogelijk aan zich te binden, is naïef geweest van de overheid.”

Doordat de regels niet eenduidig zijn, vullen gokspelaanbieders hun zorgplicht anders in. Die grote verschillen ontdekten de WODC-onderzoekers dan ook. “Er zullen dan altijd aanbieders zijn die het vanuit hun eigen intrinsieke motivatie serieus nemen en het heel netjes doen. Maar er zijn er ook die alleen commercieel denken. En het probleem is: je kunt als aangewezen toezichthouder niet handhaven als je niet eerst hebt vastgelegd waar bedrijven precies aan moeten voldoen, dan wel welke standaarden en indicatoren je bij de beoordeling van het spelgedrag mee moet nemen.”

 

Oproep: heldere spelregels

Uiteindelijk zijn de spelers hiervan de dupe, meent Van de Pas. Die maakten in 2021 juist de overstap vanuit het illegale circuit naar legale kansspelaanbieders, onder meer in de veronderstelling dat ze daar veilig, bewust en conform weloverwogen regels recreatief konden gokken. En hoewel legale gokspelaanbieders wat dat betreft nog altijd een veel betere keuze zijn dan illegale aanbieders – die sowieso geen boodschap hebben aan een zorgplicht en waar spelers bovendien regelmatig worden opgelicht met spelletjes die niet eerlijk verlopen – is het volgens Van de Pas hoog tijd voor heldere spelregels.

“Samen met ervaringsdeskundigen en de Kansspelautoriteit zou er een pakket aan eisen en maatregelen moeten komen van het ministerie van Justitie en Veiligheid waar je als aanbieder aan moet voldoen. Liefst zo concreet mogelijk: bij welke gedraging van een speler moet je als aanbieder welke actie ondernemen, wat zijn veilige speellimieten, speelduur en bezoekfrequenties? Het lijkt allemaal betuttelend, maar voor een dergelijk risicovol product kun je de regie niet overlaten aan van omzet en marktaandeel afhankelijke aanbieders.”

Eenduidig toezicht met de Ksa als VAR

Van de Pas noemt het voorbeeld van een speler die ineens veel kleinere bedragen gaat storten op zijn account. “Online casino’s letten nu vooral op de grote bedragen en of je binnen je limiet blijft. Maar als een speler steeds kleinere bedragen stort, is dat ook een gedragsverandering. Dat kan betekenen dat je door je spaargeld heen bent en al je laatste centjes bij elkaar schraapt. Typisch een moment waarop van recreatief spelen geen sprake meer is, en waarop een aanbieder het gesprek zou moeten aangaan over wat er aan de hand is.”

Van de Pas vergelijkt de huidige situatie met een potje voetbal waarbij iedereen andere spelregels hanteert. “De ene grensrechter vlagt wel telkens voor buitenspel, maar de andere niet. En aan de ene kant van het veld is het doel groter dan aan de andere kant. Dat werkt niet. Ik pleit voor één set aan heldere standaarden en regels waar iedere aanbieder aan moet voldoen. Met een toezichthouder als de Kansspelautoriteit als VAR, die kan meekijken en kan ingrijpen als een aanbieder zijn verplichtingen niet nakomt. Dan moet zo’n online casino bij misstanden ook eens drie maanden op slot gegooid kunnen worden: zorg eerst maar dat je je boel op orde hebt, en eerlijk en transparant bent richting je spelers, voordat je weer opengaat.”

Laat je doorverwijzen naar de juiste legale casino’s

Zolang het speelveld nog niet gelijk is, en de verschillende legale online casino’s heel verschillend omgaan met hun zorgplicht, vindt Van de Pas het belangrijk dat spelers zelf goed onderzoek doen, op de hoogte zijn van de risico’s en zich ervan bewust zijn bij welk casino ze wel, en bij welk casino ze niet willen spelen. Hij ziet daar ook een rol weggelegd voor websites als Online Casino Amsterdam, die spelers onafhankelijk informeren en doorverwijzen naar casino’s.

“Het zou mooi zijn als dit soort vergelijkingssites ook hun verantwoordelijkheid nemen en spelers zoveel mogelijk doorverwijzen naar casino’s die netjes aan al hun verplichtingen, waaronder de zorgplicht, voldoen,” zegt Van de Pas daarover. “Een overzichtelijk lijstje maken van online casino’s die jouw welzijn als speler serieus nemen, dat zou ik nu toejuichen.”

“Als daar een alle aanbieders overspannend totale speellimiet per maand, gelimiteerde speeltijd en maximale bezoekfrequentie aan gekoppeld wordt, bescherm je de speler voor overmatig spel. In Nederland actieve banken kunnen, zoals in het Verenigd Koninkrijk al gebeurt, hier ook een rol in spelen. Maar let op: zorg als aanbieders en toezichthouder voor onafhankelijke handhaving, want anders creëer je schijnveiligheid.”

Niet tegen gokken

Tegelijkertijd ziet Van de Pas ook de moeilijkheid van dat alles: “De uitkomsten van het WODC-onderzoek zijn geanonimiseerd. We weten dus niet welke casino’s zich wel heel netjes gedragen, en welke niet. Het zou mooi zijn als er in de toekomst ook namen en rugnummers worden genoemd. Zodat je als speler weet waar je naartoe moet als je eerlijk en verantwoord wilt spelen, met een aanbieder die ook zijn deel van de verplichtingen nakomt. Want nogmaals: we zijn bij SLICKS niet tegen gokken, maar het moet wel eerlijk gebeuren.”

Bij Online Casino Amsterdam raden we aan om sowieso nooit bij illegale aanbieders te gokken, maar uitsluitend bij vergunde kansspelaanbieders die onder toezicht staan van de Kansspelautoriteit. Wil je zeker weten dat je naar de juiste website gaat, en niet via een malafide Google-advertentie alsnog naar een illegale aanbieder wordt gesluisd, maak dan gebruik van onze casino review pagina waar je altijd veilig en vertrouwd doorlinkt naar het legale online casino van je keuze.