Coalitieakkoord legt bom onder gokbranche: kansspelbelasting stijgt 24%

Het nieuwe kabinet onder leiding van PVV, VVD, NSC en BBB krijgt de taak de kansspelbelasting in Nederland in één klap met liefst 24 procent te verhogen, van 30,5% naar 37,8%. Dat valt te lezen in een bijlage bij het coalitieakkoord dat de partijen op 16 mei presenteerden. Diverse brancheorganisaties reageren geschokt. Branchevereniging VAN Kansspelen noemt de maatregel zelfs ‘maatschappelijk totaal onverantwoord’.

De verhoging van de kansspelbelasting moet gaan gelden voor alle aanbieders van kansspelen in Nederland, online en offline. Wanneer de nieuwe regeringspartijen de maatregel precies willen laten ingaan, is nog niet bekend, maar dit zou potentieel al in 2025 kunnen zijn. De ingrijpende verhoging confronteert de gehele branche, bestaande uit zowel offline als online aanbieders, met fors oplopende kosten, zonder dat daar direct extra inkomsten tegenover staan. Duizenden banen komen daarmee potentieel op de tocht te staan.

Voorzitter Henry Meijdam van branchevereniging VAN Kansspelen geeft aan met verbijstering kennis te hebben genomen van de plannen en vreest grote gevolgen rondom illegaliteit:

“Dit is maatschappelijk totaal onverantwoord, want dit leidt onvermijdelijk tot grote problemen en kosten rond veiligheid en zorg. Dit punt in de voornemens moet echt gerepareerd worden, anders wordt het kind met het badwater weggegooid en ruiken criminelen kansen in het illegale gokcircuit.”

Bezorgdheid bij brancheorganisaties

Ook de Nederlandse Online Gambling Associatie (NOGA) geeft aan bezorgd te zijn over de plannen zoals die nu op papier staan. Directeur Peter-Paul de Goeij zegt daarover in een reactie:

“De voorgenomen verhoging van het belastingtarief met liefst 7,3% brengt de levensvatbaarheid van de legale Nederlandse kansspelmarkt in gevaar. NOGA vreest dat de beoogde budgettaire winst uit deze belastingverhoging van €200 miljoen in schril contrast zal staan met de forse maatschappelijke schade die zal ontstaan doordat Nederlandse consumenten in toenemende mate hun toevlucht zullen zoeken tot illegale aanbieders, die geen belasting betalen en daardoor veel scherper kunnen concurreren om de gunst van de Nederlandse speler.”

Daan van Hoogmoed, secretaris van Vergunde Nederlandse Online Kansspelaanbieders (VNLOK), deelt die zorgen:

“Wij hebben met grote bezorgdheid kennisgenomen van het voornemen van de nieuwe coalitie om de kansspelbelasting fors te verhogen. Wij zijn nu de impact en de gevolgen van deze verhoging in beeld aan het brengen.”

1% belastingverhoging? 20% minder winst

De voorgenomen forse verhoging van de kansspelbelasting komt kort na de verhoging van eind 2023, toen de kansspelbelasting al met één procentpunt werd opgehoogd. Nederland had toen reeds het op één na hoogste kansspelbelastingtarief van de gehele Europese Unie: alleen Griekenland hanteerde een hoger tarief van 35%. Landen om ons heen kennen een veel lagere kansspelbelasting. Zo is het tarief in België slechts 11%, en gebruikt Duitsland een spelafhankelijk tarief, waarbij online slots bijvoorbeeld slechts voor zo’n 5% worden belast. Andere grote EU-landen, zoals Spanje, Italië en Frankrijk, hanteren tarieven tussen de 18% en 24%.

Desondanks besloot de Tweede Kamer in november 2023, in de laatste nacht voor de verkiezingen, om een verhoging van de in ons land toch al hoge kansspelbelasting door te drukken. Hoewel een verhoging van één procentpunt op het eerste gezicht klein lijkt, heeft zo’n aanpassing voor de kansspelsector in de praktijk veel impact. Dat komt doordat de kansspelbelasting over de bruto omzet wordt geheven, en niet over de winst. KPMG becijferde eerder dit jaar dat een verhoging van de kansspelbelasting met één procentpunt om die reden in de praktijk leidt tot zo’n twintig procent minder winst voor uitbaters van kansspelen.

Om die reden noemt Meijdam de nu voorgenomen verhoging van ruim zeven procentpunten desastreus voor de branche. Mochten de nieuwe plannen die de nieuwe regeringspartijen aankondigden waarheid worden, dan krijgt Nederland met afstand het hoogste kansspelbelastingtarief van heel Europa. Meijdam zegt daarover:

“Dit zou het einde betekenen van de gereguleerde offline klein kansspelsector. En daarmee vrij baan maken voor illegaal en risicovoller gokken, criminaliteit, ondermijning en gokverslavingen, met alle maatschappelijke kosten van dien.”

Vier jaar op rij verlies

In de zogeheten ‘klein kansspelsector’ – de kansspelen met een maximale inzet van 20 cent per spel – zijn de klappen het hardst. Ook hier is de kansspelbelasting van toepassing zoals in de gehele branche. Bedrijven in deze sector mogen belastingverhogingen echter op geen enkele manier doorberekenen naar hun klanten.

Dat komt door – inmiddels sterk verouderde – wetgeving van z’n twintig jaar oud. Die schrijft voor dat bedrijven in deze branche maximaal 20 cent inzet per spel mogen vragen. Doen ze dat niet, dan vallen ze in een andere sector en krijgen ze te maken met extra regelgeving. Stijgende kosten voor onder meer personeel en energie konden deze bedrijven al nooit doorberekenen in hun tarieven, en dat geldt ook voor verhogingen van de kansspelbelasting.

Om deze reden maken bedrijven in de klein kansspelsector nu al vier jaar op rij fors verlies: gemiddeld zo’n 11 procent per jaar. Een nieuwe, ingrijpende verhoging van de kansspelbelasting zou de definitieve doodsteek betekenen voor deze gehele branche en illegale aanbieders vrij spel geven. Over hoe de coalitiepartijen denken ondernemers in deze branche voor de ondergang te behoeden en illegaliteit te voorkomen, wordt in het coalitieakkoord met geen woord gerept.

De Goeij: “Uit recente rapportages van de Kansspelautoriteit blijkt al dat de kanalisatie onder druk staat, de groei van de kansspelmarkt afvlakt en deze groei ook achterblijft bij andere Europese landen. Het voornemen van de formerende partijen zal leiden tot een nog verdere verschraling van het legale kansspelaanbod. Dit is enorm riskant, in de wetenschap dat illegale partijen, die geen belasting betalen en niet gebonden zijn aan de zorgplicht zoals die voorgeschreven wordt in de Nederlandse wet- en regelgeving, nu al opzichtig loeren naar de klandizie van Nederlandse consumenten.”

Haaks op eerdere moties en amendementen

Saillant detail is dat de plannen van de coalitiepartners volledig haaks staan op de uitkomst van eerdere stemmingen en recent aangenomen amendementen in de Tweede Kamer. In oktober 2023 pleitte VVD-kamerlid Silvio Erkens er bijvoorbeeld in een amendement nog voor om de recente verhoging van de kansspelbelasting voor aanbieders van offline kansspelen per 2025 deels terug te draaien. Dit door zogeheten tariefdifferentiatie toe te passen, waarmee online kansspelen zwaarder belast kunnen worden zonder impact op andere typen kansspelen.

Het desbetreffende amendement werd destijds aangenomen, onder meer door steun vanuit de fracties van PVV en BBB. Die partijen lijken nu een rigoureuze draai te maken door een ingrijpende belastingverzwaring over de gehele breedte van de branche te willen doorvoeren.

Meer of minder belasting?

Mogelijke redenen voor de scherpe koerswijziging van de VVD, PVV en BBB laten zich raden, maar moeten waarschijnlijk gezocht worden in de beoogde extra belastinginkomsten. De voorgenomen verhoging van de kansspelbelasting levert de staatskas op papier naar verwachting ruim 200 miljoen euro per jaar aan extra belastinginkomsten op.

Experts wijzen er echter op dat die extra inkomsten een papieren realiteit zullen blijven. Een dusdanig forse verhoging van de kansspelbelasting heeft volgens hen vooral tot gevolg dat veel legale, bonafide aanbieders de stekker uit hun onderneming zullen trekken. Anderen zullen zich genoodzaakt zien hun winstmodel zodanig aan te passen dat spelers waarschijnlijk afhaken. Er wordt dan ook een aanzienlijke uitstroom naar het toch al groeiende illegale circuit verwacht. En illegale partijen betalen vanzelfsprekend geen belasting.

De paradoxale realiteit is dan ook dat een verhoging van de kansspelbelasting op de manier die nu wordt voorgesteld, in de praktijk juist zal leiden tot minder belastinginkomsten. Dat voorspelde Meijdam al in april van dit jaar, in een oproep om werk te maken van de tariefdifferentiatie voor aanbieders van offline kansspelen:

“Zonder bijstelling van deze enorme belastingdruk gaat het legale en met preventieve maatregelen omgeven kanaal kopje onder. Laat staan als de kansspelbelasting nóg verder zou worden opgeschroefd. Dan belast je deze branche simpelweg kapot. De op papier begrote opbrengst wordt vervolgens niet gerealiseerd, want de belasting betalende bedrijven zijn er dan niet meer. En politiek-maatschappelijk nog veel belangrijker: illegaal gokken wordt op deze manier aangejaagd, met alle problemen en juist ook kosten van dien.”

Verwachting: mogelijk einde verhaal voor land-gebaseerde kansspelen, groei illegale circuit

Mocht het nieuw te vormen kabinet daadwerkelijk werk maken van het voornemen om Nederland op te zadelen met het hoogste kansspelbelastingtarief van Europa, dan lijkt dat het begin van het einde voor land-gebaseerde kansspelen in Nederland. Online platforms kunnen dan definitief niet langer wedijveren met buitenlandse concurrenten, waar de kosten eenvoudigweg vele malen lager zijn.

Experts verwachten in zo’n scenario een ingrijpende kaalslag in het Nederlandse kansspellandschap, zowel online als offline. Grote, commerciële gokbedrijven in Nederland hebben door de veelheid aan wet- en regelgeving en de hoge belastingen nu al moeite om zwarte cijfers te schrijven. Een ingrijpende verhoging van de kansspelbelasting zou hen definitief de nek omdraaien.

Ondertussen verdwijnt bij de consument niet de wil om af en toe een gokje te wagen. De verwachting is dan ook dat een groot deel van de online gokkers in de illegaliteit zal verdwijnen, zoals dat de afgelopen jaren al gebeurt onder invloed van stortingslimieten en andere regelgeving. Daarmee bereikt politiek Den Haag uiteindelijk het tegenovergestelde van wat men beoogt: de belastinginkomsten zullen afnemen in plaats van toenemen, het zicht op de Nederlandse gokker verdwijnt, het illegale circuit boert goed en aan verslavingspreventie kan geheel niet meer worden gedaan.